EMTEA NAKLİYAT SİGORTALARI
Kara, deniz, hava ve demiryolu ile taşınan tüm ticari emtea çeşitlerinin nakliyatlarını, yolculuk esnasındaki muhtemel rizikolara karşı güvence altına alır.
Emtea Nakliyat Sigortası kapsamında Tam Ziya, Dar Teminat, Kamyon Klozu ve All Risks teminatları alınabilecek olup, satın alınacak teminat türüne göre nakliyesi yapılacak mallar başlıca şu rizikolara karşı teminat altına alınmaktadır:
- Nakil vasıtasının batması, raydan çıkması, çarpması, çarpışması, devrilmesi ve yanması
- Yangın, infilak
- Deprem ve volkanik rizikolar
- Deniz veya yağmur suyu ile ıslanma
- Çalınma, aşırma, eksik çıkma, teslim edilmeme
- Kırılma
- Fırtına
- Denize atma
- Müşterek avarya- Dalgalar tarafından denize sürüklenme
Emtea Nakliyat Sigortası'nın teminat kapsamı dışında kalan haller ise şunlardır;
- Sigortalının kasdı, hilesi, kötü niyeti
- Sigortalı emteanın doğasından kaynaklanan akma, hacim ve ağırlık kayıpları
- Yetersiz ve uygunsuz ambalaj, yanlış istifleme
- Emteanın kendi ayıbından kaynaklanan hasarlar
- Her türlü gecikme hasarı
- Nükleer ve atomik rizikolar
- Nakil vasıtasının taşınan yüke ve yola elverişsiz olması
- Harp, grev, lokavt, kargaşalık ve halk hareketleri (ek primle teminata dahil edilebilir)
NAKLİYAT SİGORTALARI İLE İLGİLİ GENİŞ BİLGİ :
Hazırlayan : Muttalip KERPİÇ - İsviçre Sigorta A.Ş. Nakliyat Servisi Müdür Yrd.
NAKLİYAT SİGORTALARI
1.Emtia
2.Kıymet Sigortaları
1.EMTİA SİGORTALARI
Nakliyat emtia sigortası, ticari malların ithal ve ihraç edilmesi veya yurt içinde taşınması esnasında uğrayacağı zararlara karşı, sigortalının mal üzerindeki para ile ölçülebilir menfaatini, poliçede yazılı teminatlar ve özel şartlar dahilinde temin eden bir sigorta türüdür.
Emtia sigortalarını incelemeye başlamadan önce, karşılaşacağımız bazı terimleri açıklamakta fayda vardır:
*Avarya:
Avarya terimi gemi ve yükün uğradığı olağan dışı zarar ziyan ile sefer esnasında yapılan olağanüstü masrafları ifade eder.
İki tür avarya vardır:
Müşterek Avarya(General Average): Ortak bir deniz seferine çıkmış olan gemi ve içindeki yükü tehdit eden bir tehlikeden onları korumak amacıyla, makul ve mantıklı olarak, bile bile yapılan olağanüstü fedakarlık ve olağanüstü masraflar, gemi veya yükün tamamen veya kısmen kurtulmuş olmaları halinde müşterek avaryayı oluşturur.
Su alan bir gemide kaptanın yükün bir kısmını denize attırması, fırtınaya yakalanan bir geminin batmaktan kurtulmak için, kasıtlı olarak karaya oturtulması veya makineleri arızalanan bir geminin yola devam etmeyip bir barınma limanına girmesi ve burada bir takım masraflar yapması değişik müşterek avarya örnekleridir.
Hususi Avarya: Müşterek avarya dışında kalan ve bir kaza sonucu doğan kısmi zarar ve masraflardır.Bu durumda herkes (gemi sahibi, yük sahibi v.s.) kendi zararını kendi çeker, paylaşma söz konusu değildir.Hususi avaryayı müşterek avaryadan ayıran en önemli iki özellik bilerek yapılmaması ve paylaşımın söz konusu olmamasıdır.
Geminin karinesinde oturma sonucu oluşan veya yükte yangın sonucu ortaya çıkan kısmi hasarlar hususi avarya örnekleridir.
*Tenzili Muafiyet(Deductible):
Poliçe teminatına giren bir hasarın ödenmesi esnasında hasarın sigortalının üzerinde kalan kısmına muafiyet adı verilir.
‘Tenzili muafiyet’ uygulamasında, hasarın muafiyet miktarını aşan kısmı ödenir muafiyet miktarının altında kalan hasarlar ödenmez.
Muafiyet, sigorta poliçesinde sigorta bedelinin bir yüzdesi olarak gösterilebileceği gibi, sayısal bir tutar olarak da ifade edilebilir.Nakliyat sigortalarında muafiyet her zaman sigorta bedeli üzerinden uygulanır.
*Tehlike Limanı:
Yükün son varma limanından önce daha öteye taşınamama sorunu ile karşı karşıya kaldığı limandır.
*Denize Mal Atılması:
Yükün bir tehlike halinde bilerek denize atılmasıdır.
Nakliyat sigortalarını, taşımayı yapan nakil vasıtasının türüne göre, gemi, tren-kamyon ve uçak ile yapılan taşımalar olmak üzere üç başlık altında incelemek mümkündür.
Deniz Yolu ile Yapılan Taşımalar:
Deniz yolu ile yapılan taşımalarda verilebilecek olan üç çeşit teminat mevcuttur.Bu teminatları en dar olandan en geniş olana doğru şöyle sıralayabiliriz.
a)Tam Zıya (Total Loss)
b)Institute Cargo Clauses “C” veya Institute Cargo Clauses “F.P.A”(Free of Particular Avarage)
c)Institute Cargo Clauses “A” veya Institute Cargo Clauses All Risks
Şimdi bu teminatları sırasıyla daha detaylı olarak inceleyelim,
a)Tam Zıya (Total Loss):
Tam zıya teminatı, sadece taşımayı yapan geminin tamamen batması ve yok olması sebebi ile taşınan emtianın da tam zıya olmasını temin eder. Bu teminat türüne, müşterek avarya ve hususi avarya hasarları dahil değildir.
b)Institute Cargo Clauses “C” veya Institute Cargo Clauses “F.P.A”(Free of Particular Avarage)
Bu teminat kapsadığı rizikolar şunlardır:
Sigorta konusunun,
-Yangın veya patlama
-Geminin batması, oturması, karaya vurması, alabora olması
-Geminin sudan başka bir nesne ile çarpışması, çatması
-Tehlike limanında yükün boşaltılmasına, makul olarak yüklenebilen zıya veya hasarı
-Müşterek avarya fedakarlığı
-Denize mal atılması
sebebiyle uğrayacağı hasarları temin eder.
Bu teminat türüne hususi avarya hasarları dahil değildir.Teminatın bir diğer özelliği de, söz konusu hasarın ödenebilmesi için mutlaka bir rapora (örn:kaza raporu) ihtiyaç olmasıdır.Bu teminat türünde hasarın teminata girdiğini ispatlama yükümlülüğü sigortalıya aittir.
“C” kloz teminatından yükleme, boşaltma ve aktarma rizikoları hariçtir.
c)Institute Cargo Clauses “A” veya Institute Cargo Clauses All Risks:
All Risks terimi Türkçe ifade ile “Bütün Rizikolar” anlamına gelmektedir.Ancak bu terim içindeki “riziko” kelimesi All Risks teminatın kapsamına bir sınırlama getirmektedir.Çünkü riziko sözcüğü “dıştan gelen, ani ve beklenmedik, tesadüfi bir olay” olarak tanımlanmaktadır. Böylece, aşınma ve yıpranma gibi beklenen bir süreç içinde oluşan kaçınılmaz olaylar, malın ayıbı veya fiziksel özellikleri gibi malın içinde oluşan olaylar teminatın dışında kalmaktadır.
Sonuç olarak, “Bütün Rizikolar Klozu” Tam Zıya(Total Loss) ve Institute Cargo Clauses “C” veya Institute Cargo Clauses “F.P.A” (Free of Particular Avarage) klozları ile temin edilen tüm rizikoları kapsamakla beraber aşağıda saydığımız rizikoları da temin eder.
-Ezilme, çizilme,kırılma, akma
-Yağmur veya deniz suyu ile ıslanma
-Eksik teslim, teslim edilmeme
-Hırsızlık, aşırma
-Ambar buğusu
-Diğer yüklerle temas
-Yükleme, boşaltma, aktarma hasarları, kanca hasarları
-Dalgalar tarafından denize sürüklenme
-Deprem ve volkanik rizikolar
-Eksiklik
-Çuvalların patlaması, yırtılması
Institute Cargo Clauses “A” teminatında, sigortalı, meydana gelen hasarın nasıl gerçekleştiğini bilmek veya hasarın teminata girdiğini ispatlamak zorunda değildir. Sigortalı, sadece tazminat talebini bildirmekle yükümlü olmakta, hasar sebebi eğer teminata girmiyorsa bunun kanıtlanması sigortacıya düşmektedir.
All Risks teminatı, aksi poliçede kararlaştırılmadıkça, sigortalı emtianın satıcının deposunda nakil vasıtasına yüklenmesi ile başlar ve alıcının deposunda nakil vasıtasından indirilmesi ile sona erer.
Ayrıca teminat, gümrük depolarında da, emtianın gümrüğe giriş tarihinden itibaren kamyon, gemi ve tren ile yapılan taşımalarda 60 gün; uçak ile yapılan taşımalarda 30 gün süre ile devam eder, Bu sürelerin bitiminden önce emtia gümrükten çekilirse, teminat alıcının deposuna indirilinceye kadar devam eder.Bu süreler zarfında gümrükten çekilmeyen mallar için nakliyat sigorta teminatı sona erer.
İSTİSNALAR:
All Risks teminatının hariç tuttuğu rizikolar şunlardır:
-Sigortalının kastı, kötü niyetinden doğan masraflar
-Sigortalı şeyin yetersiz veya uygun olmayan ambalaj veya istiflenmesinden kaynaklanan zıya, hasar ve masraflar(yeterince yapıştırıcı ile kapatılmadığı için yükleme ve boşaltma esnasında dağılıp saçılan toprak emtiasının zıyaını önlemek için yapılan yeniden ambalajlama masrafları).
-Sigortalı şeyin normal akması, olağan hacim veya ağırlık kaybı ya da olağan aşınma ve yıpranması(sıvı olarak taşınan yüklerde, pirinç, buğday emtiasında olduğu gibi)
-Sigortalı şeyin kendi ayıbı, gizli kusuru veya doğasından kaynaklanan zıya, hasar veya masraflar(rutubetli olarak gemiye yüklenen keten emtiasındaki kızışma sonucu meydana gelen hasar)
-Donatanın iflası ve mali kusuru (yükte fiziksel bir zıya veya hasar olmamasına rağmen taşıyıcının iflası veya parasal güçlüklere uğraması neticesinde, seferin bir ara limanda bırakılması nedeniyle meydana gelen zıya, hasar ve masraflar).
Bu istisna maddesi, sigortalıyı basiretli bir iş adamı gibi davranarak, parasal durumu pek de iyi olmayan,iflas yolundaki bir taşıyıcı veya donatana taşıma yaptırmaması için konulmuştur.
-Yakın nedeni gecikme, hatta bu gecikme sigortalı bir rizikodan ileri gelmiş olsa bile, olan zıya, hasar veya masraflar.(Fırtına nedeni ile varma yerine geç varan yılbaşı çamları, kaybolup tekrar bulunan mevsimlik giyim eşyaları)
-Atom veya nükleer parçalanma ve/veya birleşme yada nükleer savaş silahlarının kullanılması ve her türlü radyoaktif kirlenme neticesinde meydana gelen zıya, hasar veya masraflar
-Sigortalı tarafından bilinen denize ve yüke elverişsizlik
-Harp, grev, lokavt, kargaşalık ve halk hareketleri rizikoları
Kara Yolu ile Yapılan Taşımalar:
Kara yolu ile yapılan taşımalar için de verilebilecek 3 tür teminat mevcuttur.Bu teminatları en dar olandan en geniş olana göre şöyle sıralayabiliriz.
a)Tam Zıya(Total Loss)
b)Kamyon Klozu ve Demir yolu Klozu
c)Institute Cargo Clauses “A” veya Institute Cargo Clauses All Risks
Bu teminatlardan Tam Zıya(Total Loss) ve Institute Cargo Clauses “A” veya Institute Cargo Clauses All Risks, deniz yolu ile yapılan taşımalar için verilenlerin kara yolu taşımalarını uygulanabilir şeklidir.Açık kasalı kamyonlarda yapılan taşımalara All Risks teminatı verilmemekte, bu tür taşımalar Kamyon Klozu, yükleme, boşaltma ve aktarma rizikoları hariç teminat ile sigortalanmaktadır.
Kara yolu ile yapılan taşımalarda, sigortalı emtia gümrük depolarında, gümrüğe giriş tarihinden itibaren 60 gün süre ile verilen teminat çerçevesinde sigortalıdır.
Burada sadece Kamyon Klozu ve Demir Yolu Klozu ile verilen teminatları açıklamak yeterli olacaktır.
Kamyon Klozu:
Kara yolunda verilen dar teminat olarak adlandırdığımız bu teminat, sadece sigortalı emtiayı taşıyan nakil vasıtasının yanması, devrilmesi, çarpışması gibi bir kaza geçirmesi neticesinde taşınan malda meydana gelen zıya, hasar ve masrafları karşılar. Yükleme, boşaltma ve aktarma rizikoları bu teminattan hariçtir.
Kamyon Klozunda da sigortalının hasar talebinde bulunabilmesi için, mutlaka elinde hasarın bir kaza neticesinde gerçekleştiğini gösteren bir raporun olması gerekir.
Demir Yolu Klozu:
Kamyon klozunun demir yolu taşımacılığına uygulanabilir şeklidir.
Hava Yolu ile Yapılan Taşımalar:
Hava yolu ile yapılan taşımalar için verilebilecek 2 tür teminat mevcuttur.Burada bir dar teminattan söz etmek mümkün değildir. Verilebilecek teminatlar şunlardır:
a)Tam Zıya(Total Loss)
b)Institute Cargo Clauses “A” veya Institute Cargo Clauses All Risks
Hava yolu ile yapılan taşımalarda, sigortalı emtia gümrük depolarında, gümrüğe giriş tarihinden itibaren 30 gün süre ile, verilen teminat çerçevesinde sigortalıdır.
EMTİA NAKLİYAT SİGORTALARINDA VERİLEN EK TEMİNATLAR
Deniz yolu ve Hava yolunda verilen ek teminatlar şunlardır:
-Harp(War)
-Grev, kargaşalık, halk hareketleri(Strikes, riots, civil commotions-SRCC)
Kara yolu ve Demir yolunda verilen ek teminatlar şunlardır:
-Grev, kargaşalık, halk hareketleri
Görüldüğü üzere harp teminatı kara yolu ve demir yolu taşımalarına verilmemektedir. Çünkü, Londra piyasasında yüke karada iken savaş teminatı verilmemesini öngören “waterborne agreement” anlayışı egemendir.
EMTİA NAKLİYAT SİGORTALARINDA FİYATLANDIRMA
Emtia sigortalarının fiyatlandırılmasında rol oynayan etkenler nakliyat sigorta teklifnamesi üzerindeki bilgilerin sigortalı tarafından temin edilmesi çok önemlidir. Bu bilgiler genel olarak şunlardır:
-Sigortalının adı, varsa ticari ünvanı
-Sigorta edilecek malın açık, tam adı ve evsafı
-Sigorta bedeli
-Malın ağırlığı, koli adedi, ambalaj şekli(dökme, palet, konteyner içinde v.s.) demir ise bağ, saç ise rulo veya plaka adedi
-Sefer yeri(Sevkıyatın başlangıç ve bitiş yerileri)
-Vasıta türü(kamyon ise plaka no, gemi ise gemi adı, tren ise vagon no,uçak ise uçuş no)
-Gemi nakliyesinde malın ambarda mı, güvertede mi taşındığı
-Yükleme tarihi
-İstenen teminatın türü(Şerait)
-Eğer varsa akreditif numarası
-Sigortayı teklif edenin adı
-Teklif tarihi